Basic Linux Command 1 เรียนรู้การใช้งานเบื้องต้น

Introduction

หากใครได้ลองสร้างเว็บขึ้นมาสักอันนึงก็คงจะหลีกไม่พ้นการใช้งานหน้าต่าง Terminal และหากได้ลอง deploy เว็บไซต์ ถ้าไม่ได้ใช้บริการในส่วนของ PaaS ในยุคนี้ก็น่าจะต้องไปเช่า VPS มาใช้ซึ่งก็คงหลีกเลี่ยงไม่ได้เลยที่จะได้ลองใช้ linux หรือไม่ว่าจะเป็นด้าน Embeded อย่างบอร์ด raspberry pi หากคุณใช้ rasbian ถึงจะมี gui มาให้แต่หากทำการ ssh เข้าไปก็จำเป็นต้องมีความรู้พื้นฐานเช่นกัน สำหรับในบล็อคนี้ ชื่อจะเน้นไปที่ linux แต่อาจจะมีการเปรียบเทียบให้ดูบ้างใน windows เพื่อให้เห็นภาพ(ส่วนตัวผู้เขียนใช้ windows)

GUI and Command Line

ในสำหรับ ep นี้เราจะมาเรียนรู้การใช้งานพื้นฐานการจัดการไฟล์ path ต่างๆอ่านแล้วยัง งงๆ ลองนึกถึง File Explorer ที่เราใช้งานใน Windows กันทุกวัน(ถ้าคุณไม่ได้ใช้ linux หรือ Mac นะ)

Windows File explorer

ที่เราเห็นก็จะเป็นโปรแกรมแบบ gui มี ui ต่างๆให้ใช้งานได้อย่างสะดวก Command Line ก็มีหน้าที่ต่างๆแนวๆนี้เช่นกันแค่เปลี่ยนจากการลากคลิ้ก เป็นการใช้คีย์บอร์ดในการพิมคำสั่งต่างๆแทนเช่นหากคุณต้องการเปิดอ่าน file1.txt คุณกดดับเบิ้ลคลิ้ก โปรแกรม notepad.exe ซึ่งเป็น default ก็จะเป็นแสดงผล file1.txt ขึ้นมาให้คุณ แต่หากคุณใช้เป็น command line ก็จะต้องใช้เป็น

  notepad.exe file1.txt   

ซึ่งจะหมายถึงเรียกใช้ notepad.exe กับไฟล์ file1.txt (ในที่นี้ notepad.exe ถึงแม้จะไม่ได้อยู่ใน folder นี้แต่มีการ set path ในระบบไว้แล้ว ให้ลองนึกถึงตอนพิม python ใน terminal ที่ไหนก็ตามก็จะขึ้น python shell มาให้เพราะระบบจะไปหา path ของ python นั่นเอง)

ลองเรียกดู path ของ python,notepad ด้วยคำสั่ง Get-command ใน Powershell

Shell Terminal Bash ?

หน้าต่างที่เราพิมพ์ข้อความลงไปจะเรียกว่า terminal (รูปด้านบน) ส่วนตัว process ข้อความเราจะเรียกว่า Shell Scripting Language ซึ่งมีได้หลายตัวเช่น zsh fish bash ส่วนของ window จะเป็น cmd shell หรือ powershell

หน้าต่าง terminal กับ powershell

สาธยายมาเยอะแล้ว มาลองดูคำสั่งกันเลย!

หัวข้อและคำสั่งในบทนี้

• File Navigation(cd, ls, pwd)
• File Manipulation(mv, cp, ln, rm, mkdir, touch)
• Display command(file, man, help, more, less)
  

pwd - print working directory

แสดง path ปัจจุบันที่เราอยู่

ว่าแต่เราจะใช้มันไปทำไมในเมื่อมันก็มี path บอกน่าชื่ออยู่แล้วใช่ใหม? ในบางสถานการณ์อย่างการใช้ shell อื่นๆนั้นอาจจะไม่มีบอกเช่นตอนสร้าง user ไม่จะถูกเด้งไปใช้ sh shell ไปเราก็จะสามารถใช้คำสั่งนี้ได้

จะพบว่าพอเปลี่ยน user ไป isarafx path ข้างต้นจะหายไปเนื่องจากถูกย้ายไป sh shell(bourne)

ข้อสังเกตุ

ls-list directory content

ใช้สำหรับบอกถึงข้อมูลภายใน directory นั้นๆ(หากไม่ใส่อะไรตามหลังจากหมายถึง path ปัจจุบัน(ตามpwd))

ตัวพิเศษต่างๆ
 ls -l  แสดงแบบยาว
 ls -a  แสดงไฟล์ที่ซ่อนอยู่

cd-change directory

cd หรือ change directory จะเป็นการเปลี่ยน pathปัจจุบัน สามารถใส่ path ที่ต้องการจะไปได้โดยจะมีกรณีพิเศษอยู่คือหากใส่เป็น

 cd ..   จะหมายถึงย้อนกลับไปยัง parent directory
 cd ~  จะย้อนไปยัง home directory ของ user
 cd -   ย้ายไป directory ก่อนหน้า (ที่เคยไปมา)

mv-move

• เป็นการย้ายไฟล์หรืออาจจะใช้สำหรับการเปลี่ยนชื่อไฟล์ mv file1 file2 
• หากต้องการให้ถามก่อนทำการ overwrite สามารถใส่ -i ได้ mv -i file1 file2

cp-copy

   cp file1 file2   เป็นการก็อปปี้ไฟล์ต่างๆ  

   cp -i file1 file2   หากต้องการให้ถามก่อนทำการ overwrite สามารถใส่ -i ได้ 

   cp file1 file2 /directory/   หากต้องการก็อบหลายๆไฟล์ไปไว้โฟลเดอร์เดียวกันก็ทำได้

rm-remove

 rm file1 file2  เป็นการลบไฟล์นั้นๆ

หากต้องการลบ directory เราสามารถใช้เป็น

  rm -r   จะเป็นการลบแบบ recursive(ใช้ลบในโฟลเดอร์)
  rm -f   ลบแบบเกลี้ยง(จะไม่มีการถามใดๆแต่จะลบ directory ไม่ได้)
  rm -i   เป็นการไล่ถามแต่ละไฟล์ก่อนจะลบ
  rm -v   บอกรายละเอียดว่าลบอะไรไปบ้าง

สามารถเอา argumentมาผสมกันได้เช่น
   rm -rf    ลบเกลี้ยงหายหมดทั้งโฟลเดอร์
   rm -riv   ลบแบบถามทั้งโฟลเดอร์และแสดงด้วยว่าลบอะไรไปบ้าง
   rm -rv   ลบหมดพร้อมแสดงว่าไรไรบ้าง

mkdir

เป็นการสร้างโฟลเดอร์ขึ้นมาใหม่

touch 

เป็นการสร้างไฟล์ว่างๆขึ้นมาเปล่าๆเช่น

ln-การ link file แบบ soft,hard

นั่นก็คือการสร้าง soft link หรือ symbolic link นั่นคือหากมีการแก้ไขค่าใน site-avaliable ค่าใน enabled ก็จะเปลี่ยนแปลงตามไปด้วยการ symlinkจะเป็นเหมือนการเชื่อมสองไฟล์เข้าด้วยกันโดยมีสองประเภทคือ

Soft link - เป็นการเชื่อมไฟล์โดยไฟล์ที่สองจะเก็บค่า path ของไฟล์แรกเมื่อไฟล์ต้นทางหายตัว soft link ก็จะสลายไปด้วยเช่นกัน(ควรระวัง)
ใช้คำสั่งเป็น ln -s source dest
Hard link - hard link จะเก็บค่า inode และมี permission แบบเดียวกันและอัพเดทกับทางต้นทาง หากต้นทางหายปลายทางก็จะยังอยู่
ใช้คำสั่งเป็น ln -l source dest

*แล้วมันต่างจาก copy ยังไง? ต่างกันตรงที่หากเรา copy ไฟล์แล้วเราอัพเดทต้นทางไฟล์เราจะต้องคอยมานั่งแก้ไขไฟล์ปลายทางเอง ซึ่งตรงนี้ symlink หากเปลี่ยนต้นฉบับ ปลายทางก็จะเปลี่ยนให้ด้วย

เกร็ดเล็กๆน้อยๆ

คุณสามารถใช้ asterisk (*)แทนการเรียกไฟล์ทั้งหมดได้เช่นหากใน directory มีสิบไฟล์คุณต้องการก็อบปี้ไฟล์ทั้งหมดก็จะใช้เป็น เรื่องนี้จะอยู่ในหัวข้อ wildcard ซึ่งจะมาเขียนต่อใน blog หน้า

  cp /somepath/* /newpath/  

cat, more, less

ใช้สำหรับแสดงข้อความของไฟล์ต่างๆ
  cat - แสดงผลข้อความทั้งหมดลง terminal
  more - แสดงในอีกหน้าแต่จะโหลดไฟล์ทั้งหมดไว้
  less - แสดงในอีกหน้าแต่จะไม่โหลดไฟล์มาทั้งหมด

man, help, info

สำหรับอธิบายคำสั่งต่างๆใน linux

worth mentioning

  sudo - super user do  เปรียบเสมือนรันแบบ administrative ใน windows
   | grep message   - สำหรับการกรองข้อความต่างๆ
nano, vi - ตัว text editor ใน linux

รายละเอียดเพิ่มเติมนอกจากนี้ รับชมได้ที่ YouTube ของ STACKPYTHON กันได้เลยครับตามลิ้งค์ด้านล่าง

• Basic Linux Command Line Ep.1
• Basic Linux Command Line Ep.2

กดไลก์ แชร์ หรือคอมเมนต์ เพื่อเป็นกำลังใจกันด้วยนะครับ แล้วพบกัน Ep ถัดไปครับผม